EO.1979.39.2
Lukasa. Geheugenbord / Tablette mémorielle / Memory board. RD Congo. [Luba]. Wood, colourant, beads. Purchase from E. Deletaille. 1980. EO.1979.39.2.
Congolese voorwerpen op de Belgische markt
De drie nkasa (enkelvoud lukasa) die hier worden getoond, werden door het museum aangekocht van een particulier (in 1978) en een handelaar (in 1972 en 1979), beiden uit de Brusselse regio. Hoewel het om betrekkelijk recente aanwinsten gaat, werpen de archieven geen licht op hun geschiedenis vóór ze in het museum terechtkwamen.
De drie objecten werden verworven na de onafhankelijkheid van Congo, in een periode waarin het museum van Tervuren een dynamische koper was op de Belgische markt voor Afrikaanse objecten. Het beleid van het museum was er in de eerste plaats op gericht om de collecties te oriënteren naar Afrikaanse regio's buiten de voormalige Belgische kolonies. Toch kocht het nog steeds Congolese objecten aan om de bestaande collecties te ‘vervolledigen’. Vóór 1960 was er geen enkele lukasa in de collecties aanwezig.
Tijdens de koloniale periode werden zeer weinig nkasa verworven: ze moesten verborgen blijven vanwege hun geheime functie. Maatschappelijke ontwikkelingen hebben nadien hun status gewijzigd.
De uitvoer van cultureel erfgoed
Zoals vaker het geval is met voorwerpen van de kunstmarkt, kan men zich enkel op basis van secundaire bronnen een beeld vormen van de algemene context waarin ze circuleerden. Bovendien namen de werknemers van het museum er ten tijde van de aankoop van de drie nkasa geen aanstoot aan dat er zo weinig informatie over beschikbaar was.
In het kader van het presidentiële beleid van de ‘terugkeer naar de Authenticiteit’ vaardigde de Congolese staat in 1971 nochtans een wet uit die de uitvoer zonder vergunning verbood van objecten die tot het culturele erfgoed van het land behoren. Het merendeel van de zowat veertig nkasa die in openbare en particuliere collecties zijn opgenomen, lijkt echter uitgerekend in de jaren 1970 in het Westen te zijn terechtgekomen.