HO.01959.84.1

Tippo Tip? Moeilijk te bewijzen

In 1949 gaf Spiros Dandoudis, een inwoner van toenmalig Belgisch-Congo, dit sieraad aan het museum in bewaring. Hij bood het ook te koop aan, maar daar ging het museum niet op in. Om een onbekende reden bleef het stuk toch in het museum, en in 1959 werd het in de collectie opgenomen als ‘de halsketting van Tippo Tip’. Dat was de bijnaam van Muhammed El-Murjebi (ca. 1837-1905), een invloedrijke slavenhandelaar. 

De toeschrijving aan Tippo Tip is echter moeilijk hard te maken. We weten dat de halsketting tot begin jaren 1930 eigendom was van Yakaumbu Kamanda Lumpungu (1890-1936), een Songye-chef uit Kabinda. Die zou de ketting volgens Dandoudis als erfstuk gekregen hebben van zijn vader, Lumpungu Ngoy Mufula (ca. 1860-1919) – en die zou het dan weer als relatiegeschenk hebben gekregen van Tippo Tip zelf, of misschien van diens zoon Sefu. Dat valt niet uit te sluiten, maar zeker is het allerminst.

Verkocht of in beslag genomen? 

Het is evenmin duidelijk hoe de ketting uit het bezit van chef Yakaumbu Kamanda Lumpungu verdwenen is. In 1935 werd hij gearresteerd en gevangengezet op beschuldiging van een dubbele moord. Hij ging in beroep, maar kreeg een jaar later de doodstraf. Omdat hij ook een boete en een deel van de gerechtskosten moest betalen, legde het koloniale bestuur beslag op zijn bankrekeningen. Verdween bij die gelegenheid ook de ketting? Volgens het verwervingsdossier van het museum zou chef Kamanda het sieraad enige tijd voor zijn executie zelf hebben verkocht aan een anonieme Belgische monteur. Volgens de kleinzoon van Kamanda daarentegen heeft de koloniale overheid de ketting in beslag genomen, samen met de andere bezittingen van zijn grootvader. Onderzoek door de historicus Donatien Dibwe lijkt die stelling te ondersteunen: voor veel Congolezen is het ondenkbaar dat een rechtschapen Songye-chef de halsketting zelf zou hebben verkocht.